پيشگيري از سرقت ادبي مقاله – راهکارهاي جلوگيري از پلاجريسم

پيشگيري از سرقت ادبي مقاله (preventing plagiarism) در هنگام نوشتن مقاله پژوهشي يکي از مهمترين کارهايي استکه يک محقق بايد در نظر داشته باشد. هنگام نگارش هر مقاله تحقيقي در نظر داشته باشيد که ضمن پياده کردن ايده‌هاي اصلي خود، بايد به کارهايي که قبلاً توسط ديگران انجام شده است نيز اشاره کنيد. اما در اين فرايند چگونه مي‌توانيد نشان دهيد که ايده‌هاي شما، مطالبي جديد و اصل و جدا از ايده‌هاي منتشر شده قبلي نويسندگان ديگر در همان زمينه است؟ براي ادغام منابع مختلف در يک مقاله، کدام روش مناسب است؟ اگر مطالب نويسنده‌ي ديگري را تغيير دهيد و در مقاله خود بگنجانيد، آيا باز هم مقاله‌ي شما استناد به نويسندگان ديگر محسوب مي شود؟

ندانستن پاسخ درست اين سوالات، اغلب منجر به بروز سرقت ادبي در مقالات مي‌شود. اگر سؤالاتي مشابه پرسش‌هاي فوق داريد يا در پي پيشگيري از سرقت ادبي در مقاله تان هستيد، توصيه ما اين است که از چک ليستي که در ادامه آمده استفاده کنيد.

طرح‌ريزي مقاله

م با استاد

قبل از هر چيز با استاد خود م کنيد و براي پيشگيري از سرقت ادبي در مقاله خود رهنمود بگيريد. همچنين مي‌توانيد به دستورالعمل‌هاي مربوط به درج صحيح منابع و استنادات رجوع کنيد. اگر اين موارد و ساير توصيه‌هاي اين مقاله را دنبال کنيد، در نهايت سوالات شما در ارتباط با جلوگيري از سرقت ادبي مقاله پاسخ داده خواهد شد.

براي مقاله ي خود طرح‌ريزي کنيد

اولين و مهم‌ترين گام در جهت پيشگيري از سرقت ادبي ، يک طرح‌ريزي خوب است. اگر قصد داريد از منابع اطلاعاتي ديگري در مقاله خود استفاده کنيد، بايد براي نحوه گنجاندن آن‌ها در مقاله‌ي خود، طرح‌ريزي کنيد. طرح‌ريزي در اين فرايند به‌معناي ايجاد تعادل در بين ايده‌هايي که از منابع ديگر برداشت کرديد و ايده‌هاي اصلي خودتان است. نوشتن طرح کلي و يا ارائه يک شرح از رساله که در آن بروشني در مورد اطلاعاتي که پيدا کرده ايد استدلال مي‌‌کنيد، سبب مي‌شود تا مرزهاي بين ايده‌هاي شما و منابعي که استفاده کرده‌ايد، مشخص شود.

يادداشت‌هاي کارامد داشته باشيد

ياداشت‌برداري کامل از تمام منابعي که مي‌خواهيد استفاده کنيد، يکي از بهترين روش‌ها در جهت آماده شدن براي نوشتن يک مقاله پژوهشي است که سبب مي‌شود تا قبل از شروع به نوشتن مقاله، اطلاعاتي سازمان‌يافته شده را در اختيار داشته باشيد. در مقابل، يادداشت‌برداري ضعيف مي‌تواند منجر به مشکلات بسياري شود، مشکلاتي از قبيل استناد نادرست و نقل‌قول‌هاي اشتباه که هر دوي اين موارد سرقت ادبي محسوب مي‌شوند. براي جلوگيري از سردرگمي در مقالات خود، مي‌توانيد از فونت‌ها، مدادها و خودکارهاي رنگي يا مارکر براي هايلايت جملات استفاده کنيد. اطمينان حاصل کنيد که ايده‌هاي خود را از ايده‌هايي که در منابع ديگر پيدا کرده‌ايد، به وضوح متمايز کرده‌ايد. همچنين به ياد داشته باشيد که هميشه صفحات را شماره‌گذاري کنيد و بلافاصله براي هر منبعي که استفاده مي‌کنيد، اطلاعات کتاب شناسي و يا آدرس وب آن را ذکر کنيد؛ در صورت انجام ندادن اين کار،  پيدا کردن آن‌ها بعد از نوشتن مقاله برايتان بسيار دشوار خواهد بود.

استناد به منابع (citation)

شما قطعاً مي‌خواهيد با نوشتن مقاله، علاوه بر هدف اصلي آن که ارائه راه حل براي يک مسئله علمي مي باشد،  براي خود به عنوان يک محقق اعتبار کسب کنيد و دوست نداريد که استادتان فکر کند که شما اطلاعات نوشته شده را از جاي ديگري کپي کرده‌ايد! پس در هنگام به‌کار بردن ايده‌هايي از منابع ديگر، به منظور پيشگيري از سرقت ادبي مقاله خود بايد هميشه منابع آن‌ها را ذکر کنيد تا مشخص شود که ايده‌هايي که در مقاله به‌کار برديد از خودتان است و از منابع ديگري برداشت نکرده‌ايد. اين کار نه‌تنها باعث تضعيف مقاله شما نمي‌شود، بلکه آن را تقويت مي کند:

• با اين کار، شما نه فقط از ايده‌هاي ديگران کپي‌برداري نمي‌کنيد، بلکه به دنبال پردازش آن ايده‌ها و تکميلشان هستيد.


• با اين کار، شما پشتوانه‌هاي خارجي از ايده‌هايي که کاملاً متعلق به شما هستند را نشان مي دهيد.


• برجسته‌سازي اصالت ايده‌هاي خود، با ايجاد تمايز واضح بين آن‌ها و ايده‌هايي که از جاي ديگر به‌دست آورده‌ايد.

به وضوح بيان کنيد که چه کسي چه چيزي را بيان کرده است

اگر ايده‌هايي که از منابع ديگر برداشت مي‌کنيد را مبهم عنوان کنيد، حتي اگر منبع آن را نيز ذکر کرده باشيد باز همين بيان مبهم مي‌تواند منبع واقعي هر ايده مشخصي را پنهان کند و سبب سرقت ادبي غير عمدي گردد. براي پيشگيري از سرقت ادبي مقاله، زماني که ايده‌هاي خود را با ايده‌هاي منابع ديگر تلفيق مي‌کنيد، بايد اطمينان حاصل کنيد که مرز آن‌ها هميشه به روشني مشخص باشد. اگر در ارتباط با ايده‌هاي بيش از يک نفر به بحث مي‌پردازيد، بايد حواستان به ضماير گيج کننده باشد. براي مثال تصور کنيد که در بحث  هارولد بلوم (Harold Bloom)، در صحبت از ارتباط با نظر جيمز جويس درباره شکسپير هستيد، و اين‌گونه مي‌نويسيد: “وي به‌وضوح وضعيت نويسنده‌اي را در آن زمان و در آن جامعه، به تصوير کشيد.” واژه‌ي وي در اين جمله در مورد کيست؟ بلوم، جويس يا شکسپير؟ واژه‌ي نويسنده مربوط به کدام شخص است؟ جويس، شکسپير يا يکي از شخصيت‌هاي آن‌ها؟ هميشه بايد اطلاع داشته باشيد که چه کسي، چه چيزي را گفت و آن را به فرد مناسب ارجاع دهيد.

منابع خود را تجزيه و تحليل و ارزيابي کنيد

توجه داشته باشيد که تمامي منابع موجود در شبکه وب، قابل استناد نيستند و در واقع بسياري از آن‌ها کاملاً اشتباه هستد. با توجه به اين مسئله، چگونه مي‌توانيد منابع خود را تشخيص دهيد؟ براي افراد مبتدي بايد بگوييم که در ابتدا مطمئن شويد که نويسنده (يا نويسنده‌هاي) صفحه وب را مي‌شناسيد، شايد لازم باشد بدانيد که اطلاعات خود را از کجا به‌دست آورده‌اند و چه زماني آن‌ها را نوشته اند (دريافت اين اطلاعات نيز گام مهمي در پيشگيري از سرقت ادبي مقاله است!). سپس بايد مشخص شود که منبع شما چقدر معتبر است: توصيه مي‌کنيم که از “Web Page Evaluation Criteria” که از طريق وب‌سايت دانشگاه ايالتي نيومکزيکو در دسترس است استفاده کنيد.

4 گام براي اطمينان از آن‌که مقاله شما مشمول سرقت ادبي  نمي‌شود

سرقت ادبي مي‌تواند عواقبي جدي در پي داشته باشد، بنابراين شما بايد 4 گام ذيل را در نوشتن مقاله انجام دهيد تا مطمئن شويد که مقاله شما سرقت ادبي محسوب نمي‌شود.

1. از منابعي که در تحقيقات خود استفاده مي‌کنيد، آگاه باشيد.


2. موارد مورد استفاده را پارافريز و يا نقل قول کنيد (و ايده‌هاي خود را اضافه نماييد).


3. نويسنده اصلي را در ليست منابع و مرجع متن ذکر کنيد.


4. قبل از سابميت مقاله ، از نرم افزارهاي تشخيص سرقت ادبي مانند آتنتيکيت يا ترنيتين استفاده کنيد.

گام اول: از منابعي که در تحقيقات خود استفاده مي‌کنيد، آگاه باشيد.

هنگامي که مشغول به پژوهش و يادداشت‌برداري هستيد، منبع تمامي اطلاعات را ثبت کنيد. يکي از موارد ارتکاب به سرقت ادبي، در شرايطي است که دانشجويان به سادگي فراموش مي‌کنند که ايده‌ي مورد نظر را از کجا آورده‌اند و ناخواسته آن را به‌عنوان ايده خودشان ثبت مي‌کنند. با مرتب نگه داشتن يادداشت هاي خود و تهيه ليست منابع، مي‌توانيد از بروز سرقت ادبي در مقاله به راحتي جلوگيري کنيد. نه فقط اسامي کتاب‌ها و مقالات ژورنالي، بلکه تمامي منابعي را که از آن‌ها استفاده مي‌کنيد مانند وب سايت‌ها، مقالات مجله‌ها و فيلم‌ها را نيز يادداشت کنيد. با اين کار به راحتي در انتها مي‌توانيد بررسي کنيد که عبارت، فاکت يا ايده‌اي که مي‌خواهيد در مقاله خود استفاده کنيد، از کجا آمده است.

گام دوم: نقل‌قول و پارافريز

در هنگام نوشتن مقاله يا ويرايش مقاله ، اگر مي‌خواهيد اطلاعاتي را از يک منبع به اشتراک بگذاريد بايد متن را نقل‌قول و يا پارافريز کنيد.

نقل‌قول

نقل‌قول به‌معناي کپي کردن بخشي از متن و عينا استفاده ار آن در متن نوشته است. اما متن کپي شده بايد در بين دو علامت نقل‌قول قرار گيرد و به‌درستي به نويسنده اصلي نسبت داده شود.

پارافريز

بيان مجدد عقايد شخص ديگر به زبان خودتان، پارافريز (Paraphrase) گفته مي شود. پارافريز مقاله به شما اين امکان را مي دهد که فقط مهمترين اطلاعات بخشي از متن کپي برداري شده را ارائه دهيد. براي پيشگيري از سرقت ادبي مقاله اي که مشغول تهيه آن هستيد، هنگام بيان مطالب بايد اطمينان حاصل کنيد که متن شما خيلي شبيه به متن اصلي نباشد. تغيير در چند کلمه از جمله‌هاي اصلي، باعث نمي‌شود که متن شما تبديل به يک پارافريز معتبر گردد، بلکه بايد بدون تغيير محتوا و اصطلاحات تخصصي، کلمات و ساختار جملات اصلي را تغيير دهيد. همچنين بايد توجه داشته باشيد که در نقل‌قول‌ها، بايد باز هم منبع را ذکر کنيد. حتي اگر نقل‌قول‌ها را با بيان خودتان ذکر کرده باشيد، باز هم بايد منابع آن را ذکر کنيد زيرا آن‌ها ايده‌هايي هستند که از منابع ديگري آمده‌اند.

تصور غلطي که در بين دانشجويان وجود دارد اين است که فکر مي‌کنند بايد پنهان کنند که از منابع ديگري استناد کرده‌اند. در حقيقت، اگر شما مشخص و بارز کنيد که منابع ديگر نيز از ايده‌اي که در حال طرح آن هستيد پشتيباني مي‌کنند، اين کار براي شما بسيار سودمند خواهد بود. استفاده از منابع با کيفيت براي حمايت از ايده‌ها، باعث مي‌شود تا ايده‌هايتان قوي‌تر و معتبرتر نشان داده شوند. يک پارافريز خوب باعث مي‌شود ايده‌هاي منبع اصلي به‌راحتي در مقاله شما بگنجد و بر مهم‌ترين نکات تأکيد کند و اطلاعات غير مرتبط را کنار بگذارد.

پارافريز در مقايسه با نقل‌قول

به‌طور کلي مي‌توان گفت که انجام پارافريز براي پيشگيري از سرقت ادبي مقاله بهتر از نقل‌قول است، مخصوصاً براي قسمتهايي که طولاني هستند. پارافريز نشان مي‌دهد که شما مفهوم متن اصلي را کاملاً درک کرده‌ايد و اين سبک خاص شماست که غالب بر تمام مقاله مي‌باشد.

مواردي که در آن‌ها استفاده از نقل‌قول توصيه مي‌شود:

• هنگامي که مي‌خواهيد از تعريف دقيقي که نويسنده ارائه داده استفاده کنيد.


• هنگامي که اين امکان براي شما وجود نداشته باشد که بتوانيد متن اصلي را به بيان خودتان با پارافريز کردن به نحوي منتقل کنيد که معناي آن حفظ شود.


• زماني که مي‌خواهيد سبک کلمات نويسنده را حفظ کنيد.

در هر صورت چه از نقل‌قول استفاده کنيد و گه متن را پارافريز کنيد، به ياد داشته باشيد که با افزودن ايده‌ها، تفسيرها و استدلال‌هاي خود، بايد منابع متعلق به خودتان را ايجاد کنيد.

گام سوم: ذکر منابع اصلي

گام سوم در پيشگيري از سرقت ادبي مقاله آن است که هر بار که در متن مقاله از نقل قول و يا پارافريز استفاده مي‌کنيد، بايد يک استناد در خود متن (يا پانوشت) به کار اضافه کنيد بطوري که نويسنده‌ي اصلي معرفي شود. اين استنادها اغلب داراي سال انتشار و شماره صفحه هستند. مثال: (شيروي، 1398؛ ص 22)

هر استنادي که در متن به کار مي‌بريد، بايد با يک منبع کامل در فهرست منابع و مآخذ يا کتاب‌نامه که ارجاعات مقاله (references) گفته مي شود مطابقت داشته باشد. اين که مخاطبان اثر شما منابع مطالب پارافريز شده و يا نقل قول شده را در اختيار داشته باشند، به آن‌ها اجازه مي‌دهد تا بتوانند آن منابع را براحتي پيدا کنند.

سبک‌هاي رفرنس دهي مختلفي وجود دارد که هر کدام قواعد خاص خود را براي استناد‌دهي دارند. برخي از رايج‌ترين اين سبک‌ها عبارت‌اند از: APA ، MLA و Chicago Style است. مسئله‌اي که در اين‌جا حائز اهميت است، استفاده از يک سبک مشخص در تمام مقاله است.

گام چهارم: استفاده از نرم افزار تشخيص سرقت ادبي

اکثر دانشگاه‌ها براي تشخيص سرقت ادبي در مقالات دانشجويي، از نرم افزار تشخيص سرقت ادبي استفاده مي‌کنند. اين نرم فزار مقاله شما را اسکن مي‌کند، آن را با يک پايگاه داده عظيم متشکل از انتشارات و وب سايت‌ها مقايسه مي‌کند و قسمتهايي را که بيش از با ساير متون حد مشابهت دارند (high similarity) نشان مي‌دهد.

قبل از ارسال يا سابميت مقاله مي‌توانيد از يک نرم افزار تشخيص سرقت ادبي استفاده کنيد. با اين کار مي‌توانيد بخش‌هايي را که در آن استناد‌دهي را فراموش کرده‌ايد، علامت نقل‌قول نگذاشته‌ايد، و يا بسيار شبيه به متن اصلي پارافريز کرده‌ايد را شناسايي کنيد. سپس مي‌توانيد مراحل فوق را دنبال کنيد تا به‌راحتي پيشگيري از سرقت ادبي مقاله را انجام داده و يا مشابهت مقاله خود با مقالات ديگران را برطرف کنيد.

نقد مقاله – آشنايي با روش ها و الگوهاي عملي داوري مقالات علمي و

نقد مقاله – آشنايي با روش ها و الگوهاي عملي داوري مقالات علمي

پيشگيري از سرقت ادبي مقاله – راهکارهاي جلوگيري از پلاجريسم